TIME MACHINE

OPIS PROJEKTU:
Architektka Aleksandra Wasilkowska, wykorzystując pozostałości dawnej informacji wizualnej remontowanego Dworca Centralnego w Warszawie, zbudowała czasoprzestrzenny tunel unoszący chętnych ku górze. Pisała wówczas: „Czas jaki mija pomiędzy dwoma zdarzeniami nie jest jednoznacznie określony, lecz zależy od obserwatora i jego układu odniesienia. Instalacja Time Machine to wprawienie dwóch ciał w ruch. Podróżujący uwięzieni w maszynie przemierzają czasoprzestrzeń hali dworca, a czas ich podróży jest nieznany. Podróżujesz więc na własne ryzyko.” Projekt inaugurował działalność Galerii Open, otwierającej przestrzenie dworców kolejowych na sztukę. Był częścią starań Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016 i impulsem do powstania fundacji Centrum Architektury. Kuratorem projektu był Jarosław Trybuś.

Jak narodził się pomysł projektu?
ALEKSANDRA WASILKOWSKA: ZadzwoniLI do mnie Jarosław Trybuś z Grzegorzem Piątkiem, z którymi wcześniej pracowałam nad projektem upamiętnienia Arseniusza Romanowicza, autora projektu Dworca Centralnego. Jarek powiedział, że na Dworcu w piwnicy jest góra kasetonów z rozbiórki i że musimy coś z tym zrobić, żeby PKP ich nie wyrzuciło na śmietnik.

I co zrobiłaś?
– Wpadłam na pomysł, że zbuduję z odpadów kasetonów wieżę – antydrogowskaz – która będzie siać dezinformację wśród podróżujących i tworzyć maszynę-pułapkę. Wsiadając do jej wnętrza i unosząc się pod sufit dworca nikt nie wiedział na jak długo utknie w podróży. Trochę jak w polskim pociągu. Wieżę tę miała zobaczyć komisja wyłaniająca Europejską Stolicę Kultury, ale Warszawa nie wygrała tytułu. Może przez tę maszynę.

Jakie ten projekt miał twoim zdaniem znaczenie dla miasta?
– Dla miasta żadne. Ale zabawy miało sporo ludzi, wieża była bardzo popularna, ustawiały się kolejki żeby wjechać i utknąć na górze. Po zdemontowaniu kasetonów sprzedaliśmy je na aukcji i sfinansowaliśmy w ten sposób publikację o Arseniuszu Romanowiczu i Piotrze Szymaniaku. To była pierwsza publikacja Centrum Architektury. Była to więc idealna operacja z rodzaju ekonomii i architektury cyrkularnej. Z odpadów został sfinansowany kawałek kultury.

Co tobie dało to doświadczenie?
– Sama musiałam wyprodukować całą instalację bez wsparcia żadnej instytucji, więc z braku doświadczenia produkcyjnego dopłaciłam do tego działania z własnej kieszeni kilka tysięcy. Ale cieszyłam się, że dzięki tej akcji mogła być wydrukowana świetna książka.

Co cię zaskoczyło podczas jego realizacji?
– Pan operator dźwigu, którego zatrudniłam na miesiąc tak zaangażował się w reżyserowanie podnośnika, że straciłam kontrolę nad podróżami widzów. Trochę się bałam. Za to nauczył mnie grypsowania.

GRZEGORZ PIATEK, kierownik artystyczny Warszawa ESK 2016, w 2011 roku o projekcie: „Wierzymy, że sztuki można doświadczać w mieście na każdym kroku, że nie musi ona być czymś, co dzieje się w wyznaczonym miejscu o wyznaczonej godzinie. (…) Każdy może trafić na Time Machine przypadkiem i dać się porwać. Tytuł projektu można odnieść do remontu Dworca Centralnego rozpoczętego w pierwszej połowie 2010 roku. Time Machine ma za zadanie przywołać pamięć o dawnej świetności dworca, zaprojektowanego w 1975 roku przez Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Tuż po jego otwarciu stanowił on przykład jednej z bardziej nowoczesnych i funkcjonalnych przestrzeni. Można zatem rozumieć tytułową podróż w czasie jako przejście od dawnej świetności dworca przez okres kiedy został on w znaczący sposób zaniedbany, aż po czasy współczesne kiedy po przebudowie dworzec ma znów stać się przedmiotem dumy warszawiaków”.

O ORGANIZACJI
Centrum Architektury zarejestrowało fundację w 2011 roku, tuż po działaniach na Dworcu Centralnym. Powstała z potrzeby rozwijania i popularyzacji wiedzy o architekturze XX i XXI wieku. Z biegiem czasu głównym nurtem ich działalności stało się wydawanie książek, ale organizują też wystawy, wykłady, spacery oraz targi wydawców książek o architekturze i mieście Bazarch. Prowadzą Radio Architektura.
Centrumarchitektury.org

W RADIU
Kup sobie kawałek Centralnego, reportaż Bartosza Panka, Trójka Polskie Radio, 9.12.2011