FINISAŻ STADIONU X-LECIA I JARMARKU EUROPA

OPIS PROJEKTU
Stadion X-lecia był jedną z najpiękniejszych sportowych aren na świecie, obiektem modernistycznym (architektom udało się ominąć socrealistyczne wytyczne), ogólnodostępnym, bez ogrodzeń, bramek wstępu. Usypany z gruzów powojennej Warszawy, sam stał się ruiną czasów komunistycznych. Kiedy zapadała decyzja o jego zburzeniu, nikt nie brał pod uwagę jego walorów architektonicznych. Od początku lat 80-tych nie rozgrywano tam już widowisk sportowych, trybuny zaczęły porastać chaszczami, na murawie grały trzecioligowe kluby kobiet i młodzieży. Na początku lat 90-tych pojawiła się tu międzynarodowa społeczność kupców, którzy zajęli koronę obstawiając ją łóżkami polowymi z towarem. Stadion Dziesięciolecia wkrótce miał zastąpić biało-czerwony Stadion Narodowy, budowany na Euro 2012. Stąd pomysł na artystyczne pożegnanie. Na Finisaż Stadionu X-lecia i Jarmarku Europa złożyły się następujące odcinki: jednoosobowe odtworzenie meczu Polska – Belgia 1982 przez Massimo Furlana do komentarza Tomasza Zimocha – Boniek! (14.10.2007); inscenizowany spacer z udziałem świadków pewnych wydarzeń – Wizja lokalna (18.11.2007); Likwidacja Jarmarku Europa – spotkanie poświęcone mniejszości wietnamskiej w Polsce w REDakcji „Krytyki Politycznej” (16.12.2007); radiowęzeł Radio Stadion – międzynarodowa rozgłośnia na weekend we wszystkich językach Stadionu (27.07.2008); Palowanie Annas Kollektiv – nocny spektakl na terenie budowy (31.05.2008); Schengen – kontrolny punkt obserwacyjny (15.06.2008).
Spektakl Boniek! zdobył nagrodę kulturalną Wdechę 2007 za spektakl „Boniek!” (nagrodę czytelników „Gazety Co Jest Grane” dodatku do „Gazety Wyborczej” w kategorii „Wydarzenie roku”)
Stadion-x-pl.blogspot.com

MOTYWACJE (na naszą ankietę odpowiada Joanna Warsza, twórczyni Fundacji Laury Palmer)
Żeby sproblematyzować transformację miasta, znikanie i zamykanie pewnej epoki.

ZNACZENIE DLA ORGANIZACJI
Projekt był współprodukowany przez Fundację Bęc Zmiana oraz Fundację Laury Palmer, pół fikcyjną organizację, którą wtedy założyłam, żeby realizować projekty w przestrzeni publicznej Warszawy, na pograniczu dziedzin, dzielnic, dyskursów, fikcji i rzeczywistości.

ZNACZENIE DLA MIASTA
Wiele tropów które poruszali wtedy artyści i aktywiści, np. w projekcie Podróż do Azji były zwiastunami zmian, które widzimy dziś. Sztuka jest pewnego rodzaju sejsmogramem przemian społecznych. Finisaż Stadionu X-lecia poruszał takie wątki jak niewidzialność mniejszości wietnamskiej, niechciane a cenne dziedzictwo architektury socjalistycznej, spełnienie marzeń w sztuce, jeśli nie mogą one spełnić się w footballu, piękno i konieczność działań oddolnych, połączenie aktywizmu i sztuki, działania grupy Frontex i umowność granic.

ZASKOCZENIA
Nagrody Wdecha i Wdecha Publiczności [Co Jest Grane – dodatku do Gazety Wyborczej] za projekt Podróż do Azji w 2006. To nam dało wiarę w to co wtedy, w sposób pozainstytucjonalny i oddolny, robiliśmy (i robimy do dziś).

O ORGANIZACJI
Fundacja Laury Palmer przez wiele lat nie istniała formalnie, była nazwą pod którą kryła się moja działalność kuratorska. Potem kiedy ją wreszcie zarejestrowałam, wyjechałam pracować przy Berlin Biennale do Berlina i kiedy już organizacja istniała formalnie, przestała działać. Pewnego dnia albo do niej powrócę lub ją wreszcie zamknę.

W PRASIE
„Stadion niewątpliwie ma (miał) wyjątkowy status w Warszawie, która ma potężny kompleks miasta bez właściwości. Istnieje oczywiście rozdźwięk publiczności – tych, którzy na stadion patrzą, fascynują się jego innością, egzotyczną architekturą nieformalną i tych, którzy na stadionie pracują – handlują i kupują, czy też robią nie zawsze legalne interesy. Stadionowy mikrokosmos sam w sobie stanowi wystarczająco nieprzewidywalną i tymczasową przestrzeń, by stać się sceną dla akcji o trudnym do zdefiniowania charakterze. Łatwo wyobrazić sobie aktorów wplecionych w tamtejszy bieg wydarzeń, którzy byliby nie do rozpoznania, oferując towary bądź dopytując „czego potrzeba”. Nieformalna architektura jest drugorzędna względem bezpośredniej komunikacji – zarówno oficjalnej i widzialnej, jak i dostępnej tylko wtajemniczonym, dokładnie wiedzących kogo i czego szukać. Stadion to jakby negatyw współczesnej Warszawy, oczekującej przede wszystkim ładu i kontroli, nawet za cenę przeniesienia się w świat kolejnych sztucznych Arkadii (vide wielki mall o tej nazwie). Jarmark Europa, którego absurdalna nazwa, widniejąca nad opustoszałym wejściem od strony Wybrzeża Szczecińskiego na tle szarej betonowej bryły stadionu musi robić piorunujące wrażenie na każdym, kto widzi ją po raz pierwszy, to pojawiająca się i znikająca mobilna sfera życia obok martwej konstrukcji architektonicznego fantomu.”
Kaja Pawełek, Długie pożegnanie, czyli ostatnie relacje ze Stadionu Dziesięciolecia. Na żywo!, Obieg, 2.12.2007

WYBRANA BIBLIOGRAFIA
Stadion X. Miejsce, którego nie było, wyd. Ha!art i Bęc Zmiana