SKARPA. REAKTYWACJA

OPIS PROJEKTU
„Reaktywacja” Skarpy pozostawała podstawowym celem działań Fundacji Culture Shock przez blisko 10 lat jej działalności. Skarpa Reaktywacja była preludium ich biennale, które objęło kolejne projekty: Skarpa. Relokacja i Skarpa. Rewelacja, prezentujące sztukę land art i site-specific na terenie Skarpy. Koordynowali również pracę koalicji Droga Kultury na Skarpie podczas dorocznych projektów Majówka na Skarpie i Święto Skarpy Warszawskiej. Fundacja wydała również książkę Skarpa Warszawska – pierwszą pozycję od ponad 20 lat opisującą fenomen tego obszaru. Za edycję Skarpa. Reaktywacja. Władza, kultura, wypoczynek odpowiadali Justyna Wencel i Marcin Chomicki.

MOTYWACJA (na naszą ankietę odpowiada Piotr Grabowski, założyciel Fundacji Culture Shock)
Istotne znaczenie Skarpy Warszawskiej – geologiczne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe. Skarpa pozostawała wciąż „nieodkryta” jako pas parków, zieleni ciągnący się przez całą Warszawę, z północy na południe, goszczący wiele instytucji kultury.

ZNACZENIE DLA MIASTA
Mieszkańcy Warszawy zwrócili uwagę, że Skarpa stanowi pas zieleni przebiegający wzdłuż całego miasta, które można przejść wzdłuż w zasadzie nie wychodząc z parków, a na tej trasie odwiedzić multum instytucji kultury, nauki, rekreacji (m.in. Muzeum Narodowe, Zamek Królewski, Królikarnię, CSW, kawiarnie i restauracje, naszą fundację). Promocja sztuki w przestrzeni publicznej, w odwołaniu do historii tego obszaru (np. Festiwalu Młodzieży w 1955 r.), ale również patrząc w przyszłość, korzystając z nowych technologii cyfrowych („gadające latarnie” w projekcie Skarpa. Relokacja).

ZASKOCZENIA
Zawiązanie koalicji Warszawska Droga Kultury – instytucji publicznych: miejskich, państwowych oraz prywatnych, NGO-sów rezydujących na Skarpie – która poza realizowaniem dorocznych projektów pod naszą opieką, lobbowała na rzecz postrzegania Skarpy jako jednorodnego, jednolitego terenu (np. poprzez stworzenie przejść dla pieszych czy ścieżek rowerowych na linii Skarpy). W konsekwencji tego projektu zrealizowaliśmy jeszcze kilka kolejnych np. Skarpa Warszawska i jej historie (zbieranie osobistych świadectw mieszkańców Skarpy), czy Laboratorium miasta. Skarpa Warszawska (projekty małej architektury miejskiej na obszarze Skarpy, zrealizowane przez międzypokoleniową grupę uczestników i uczestniczek).

MIEJSKA DOTACJA
Budżet projektu wyniósł 40 000 zł., był dofinansowany z dotacji Biura Kultury m.st. Warszawy.

O ORGANIZACJI
Fundacja Culture Shock to warszawska organizacja pozarządowa działająca na rzecz promocji dobrostanu psychicznego i pozytywnej kultury pracy w 3. sektorze, w szczególności przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu i aktywistycznemu. Wykorzystujemy narzędzia własnego autorstwa, odwołujące się do technik artystycznych i performatywnych. Zajmujemy się również sztuką w przestrzeni publicznej, w szczególności odwołującą się do wykorzystania nowych mediów w kulturze (sektor GLAM)
www.cultureshock.pl    https://burnout-aid.eu/pl

JUSTYNA WENCEL I MARCIN CHOMICKI O PROJEKCIE:

DZIŚ: „Projekt Skarpa – Reaktywacja! Władza Kultura Wypoczynek z 2011 roku był naszą pierwszą dużą realizacją w przestrzeni miejskiej i wyznaczył nam kierunek dalszych działań na polu sztuki w przestrzeni publicznej. To na Skarpie po raz pierwszy testowaliśmy autorskie strategie mapowania przestrzeni, pracę na warstwach historycznych oraz funkcjonalnych miejsca, sposoby użytkowania przestrzeni przez mieszkańców, które pragnęliśmy uwzględnić, oraz tworzenia obiektów site-specific w taki sposób, aby dopełniały, wzbogacały i wchodziły w dialog ze znaczeniami wybranego miejsca. Z perspektywy ponad dziesięciu lat widzimy, że praktykowane przez nas myślenie o odbiorcach sztuki w przestrzeni publicznej wcale nie jest regułą. Prace umieszczane w przestrzeni publicznej przez artystów i kuratorów są często emanacjami idei pomijającymi istotne konteksty przestrzenne i użytkowe. Zupełne pominięcie odbiorcy powoduje w następstwie jego obojętność, bądź nawet agresję wobec zrealizowanego projektu. Tego typu realizacje bywają efemeryczne, nieosadzone znaczeniowo i kompletnie niewidoczne w przestrzeni miasta. W latach 2011-2016 zrealizowaliśmy większość naszych dużych projektów w przestrzeni różnych miast w Polsce. Myśleliśmy wówczas, że to początek szerszej obecności sztuki w przestrzeni miejskiej. Tymczasem z zaskoczeniem zauważyliśmy, że dzisiaj nie ma miejsca na tak dużą swobodę pracy jaką wtedy mieliśmy. Z tej perspektywy cieszymy się, że wykorzystaliśmy tamten czas maksymalnie, a nasze prace na wiele lat zapuściły korzenie.”

W 2011 ROKU: „Od początku zastanawiała nas kwestia inercji miejsca, atmosfera zapomnienia, wyraźnie odczuwalny brak ciągłości w komunikowaniu przez miejsce całej jego historii, warstw i znaczeń. Chociaż wędrówka przez kręgi różnorako interpretowanych sensów jest przecież możliwa, to w rzeczywistości park ich nie komunikuje. Przestrzeń jest wykorzystywana w sposób przewidywalny, czysto użytkowy, a wpisane w nią znaczenia są nieczytelne i niedostępne dla przeciętnego użytkownika. Pojęcia władzy, kultury i wypoczynku – niczym cytaty z peerelowskich sloganów – ukierunkowują na najistotniejsze ze znaczeń, które postanowiliśmy wyeksponować. Zbiegają się w nich nie tylko konkretne wydarzenia z lat powojennych, ale i łączą poszczególne miejsca na terenie parku im. Rydza-Śmigłego, które wybraliśmy na reprezentantów konkretnych znaczeń przemawiających językiem sztuki. Seria działań artystycznych ma więc zapoczątkować proces przywracania tej przestrzeni ludziom oraz sprawić, by w obecnie zahibernowanej strefie zaczęło kwitnąć życie obywatelskie, społeczne i kulturalne (…) Zaproszeniem do podjęcia wędrówki przez interesujący nas odcinek Skarpy jest przejście przez kładkę nad ulicą Książęcą. Ulotne doświadczenie bycia przez chwilę w ruchomym obrazie może stać się dopiero początkiem samodzielnej, fascynującej eksploracji przestrzeni parku oraz odkrywania przenikających się relacji między władzą, kulturą i wypoczynkiem.”

WYBRANA BIBLIOGRAFIA
Skarpa Warszawska, wyd. Fundacja Culture Shock, 2015
Pustynia nam się marzy, Magda Grabowska rozmawia z Justyną Wencel i Marcinem Chomickim, Sztukapubliczna.pl, 2016