Kultura XXI-wiecznej Warszawy. Archiwum online. Typografia

Bar Sady

2023

Mateusz Machalski, Małgorzata Bartosik

Strona fontu

To cyfrowa adaptacja kroju bazującego na liternictwie „BAR SADY”. Projekt został zrealizowany w ramach warszawskiego budżetu obywatelskiego 2023. Za nową cyfrową wersję kroju odpowiadali Mateusz Machalski i Małgorzata Bartosik. W pierwszej fazie, oryginalne liternictwo zostało poddane liftingowi, następnie rozbudowane do pełnego zestawu znaków (A-Z). Na koniec powstała odmiana bold. Całość jest udostępniona na darmowej licencji w formie 3 odmian oraz variable font.

fot. Karol Grygoruk

Mateusz Machalski – projektant graficzny, wykładowca, autor wielu krojów pism i ponad 150 identyfikacji wizualnych firm, instytucji i wydarzeń. Twórca projektu Bona Nova realizowanego wspólnie z Andrzejem Heidrichem, projektantem polskich banknotów oraz Typoteki.pl – pierwszego polskiego indeksu typografii. Pracuje na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w Pracowni Multimedialnej Kreacji Artystycznej. Projektant Roku 2019 w konkursie Polish Graphic Awards. Laureat stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Kurator 28. Międzynarodowego Biennale Plakatu.

Małgorzata Bartosik – projektantka graficzna. Absolwentka studiów podyplomowych na kierunku Projektowanie Graficzne w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi oraz 4. edycji kursu Sztuka Projektowania pod patronatem Karola Śliwki. Miłośniczka typografii, minimalizmu i modernizmu oraz analogowych metod projektowania (druk typograficzny, sitodruk, kolaż, linoryt, zin).

W pierwszej fazie oryginalne liternictwo zostało poddane liftingowi przez pracujących nad Sadami doświadczonych typografów: Małgorzatę Bartosik i Mateusza Machalskiego, następnie rozbudowane do pełnego zestawu znaków (A–Z). Podczas prac ważne było poprawienie detali oryginalnych liter oraz proporcji, przy jednoczesnym zachowaniu charakteru bazowych znaków.

– Prowadziliśmy na konferencji na Sorbonie wykład o tym, jak różne są sposoby digitalizowania krojów i że każda digitalizacja jest oddzielną przygodą – mówi Mateusz Machalski, typograf mający w dorobku wiele realizacji polegających na ucyfrowieniu dawnych krojów pism. – Może to być archeologia, kiedy odtwarzasz 1:1 to, co było, może być remix, kiedy trochę przerabiasz, może być uwspółcześnienie. Natomiast „Bar Sady” nie był krojem, tylko dziś nazwalibyśmy go raczej logotypem. Musieliśmy się więc zastanowić, jak zachować jego charakter i wernakularność, a jednocześnie sprawić, żeby to był działający krój pisma, którego będzie można używać po prostu na co dzień.

Dodatkowa trudność polegała na tym, żeby na bazie 6 liter zaprojektować wszystkie pozostałe znaki. Jak to się robi?

– Kształt nawet jednej litery pozwala wyobrazić sobie całość – przyznaje Mateusz Machalski. – Czasami mała literka może narzucić charakter myślenia o całym kroju. Tu akurat mieliśmy fajny zestaw, bo było B, charakterystyczne R, belki poprzeczne w A i Y. One narzucały myślenie, jak ten krój może wyglądać. Nie było więc problemu z wersalikami, czyli dużymi literami. Problem zaczął się z minuskułą i podjęliśmy decyzję, że musimy zaprojektować małe litery na nowo, żeby można było tym krojem faktycznie składać teksty.

Przywracanie krojów do użytkowania przez cyfryzację wprowadza je do domeny publicznej. Projektanci obserwują jak te fonty cyrkulują, mogą obserwować rosnącą liczbę pobrań.

– Fajne jest to, że one są naprawdę używane przez miliony osób – mówi Machalski. – Oprócz tego to super, że nie działają tylko w Polsce, a zagraniczni użytkownicy i użytkowniczki wykorzystują je w swoich projektach. Daje to nam dużą satysfakcję, a poza tym po prostu przyjemność, że projekty, które często nie miały szczęścia dostać się do powszechnego użytkowania, nagle dostają drugie życie w wersji cyfrowej, więc dla nas typo-archeologia czy współpraca ze starszymi projektantami, czy projektantkami, to zawsze niezwykle interesujące doświadczenie.