Roślinny pomnik

Czy wiecie, że w Warszawie przed wojną prężnie działał kibuc, który przygotowywał młodych Żydów do budowania własnego państwa w Palestynie? Powstał w 1919 roku na rolniczych terenach Grochowa, między dzisiejszymi ulicami Grochowską i Ostrobramską (adres: Witolińska 43). W ostatnich latach przed wojną przebywało tu jednocześnie około dwustu osób. Uprawiali zboża, owoce, warzywa, kwiaty, hodowali krowy i drób, a wieczorami śpiewali i bawili się. Wyprodukowana żywność sprzedawana była na warszawskich targowiskach, zasilając budżet gospodarstwa. Bywała tu śmietanka kulturalna i intelektualna stolicy, goście z Polski i zagranicy. Nie tylko uczono jak uprawiać rolę, ale również działało tu studio filmowe, w którym powstały pierwsze filmy w jidysz. W czasie wojny kibuc stał się ważnym ośrodkiem żydowskiego podziemia. Zlikwidowano go ostatecznie w 1942 roku, zsyłając jego twórców do warszawskiego getta.

Upamiętnienia Kibucu Grochów podjęła się Fundacja Witryna. Do konkursu zaproszono: Oskara Dawickiego, Nicolasa Grospierre’a i Olgę Mokrzycką-Grospierre, Dianę Lelonek, Angelikę Markul, Jakuba Szczęsnego i Artura Żmijewskiego. 13 listopada komisja konkursowa wybrała do realizacji pracę Trzcinowisko Diany Lelonek, za „zwrócenie uwagi na nieobecną w debacie publicznej rolę roślin w procesach historyczno-społecznych oraz za poszukiwanie odpowiedzi i rozwiązań na wyzwania kryzysu klimatycznego i antropocenu. Praca łączy pamięć o przeszłości z pytaniem o przyszłość naszych miast i o potencjalne formy wspólnotowości, stawiając za cel ochronę bioróżnorodności”. Z niecierpliwością czekamy na realizację.

Diana Lelonek, wizualizacja koncepcji pracy Trzcinowisko upamiętniającej Kibuc Grochów, 2023, dzięki uprzejmości Fundacji Witryna