Nieme odbicie w lustrze Joan Jonas
Joan Jonas, Left Side Right Side (fragment)
Agnieszka Sosnowska dla NN6T:
„W okresie wczesnych lat 70. wszystkie zadawałyśmy pytania o feminizm oraz o to, co znaczy być kobietą. Ruch kobiecy działał na mnie dogłębnie; pozwolił mnie i wszystkim ludziom naokoło zobaczyć rzeczy wyraźniej. Nie wydaje mi się, żebym wcześniej była świadoma ról, jakie grały kobiety” – mówi Joan Jonas w jednym z wywiadów. W pracy Left Side Right Side z 1973 roku w celu stworzenia własnego wizerunku artystka posłużyła się kombinacją lustra z jego elektronicznym odpowiednikiem – monitorem. W pierwszych scenach, zwrócona wprost do kamery, wypowiada słowa: „To jest moje lewe oko”. Odpowiada im skierowanie palca wskazującego do lewego oka. W odbiorze widza znajduje się ono jednak po prawej stronie monitora. Zestawienie poziomu realnego i przedstawienia w lustrze, które są nie do odróżnienia dla widzów, kwestionuje kwestie tożsamości czy oryginału.
To, że zamknięto muzea i teatry, a kultura dostępna jest głównie w internecie, nie znaczy, że pozostaje nam jedynie oglądać rejestracje performansów czy reprodukcje prac na ekranie monitora. Pod koniec lat 60. pojawił się osobny nurt sztuki stworzony stricte dla oka kamery – performans dokamerowy. Wideoperformans jest nurtem sztuki, który pojawił się jako jedna z pierwszych reakcji na wprowadzenie w 1965 roku kamer wideo. Kamera wideo jako medium zupełnie nowe, niezdominowane przez żaden dyskurs, stała się idealnym narzędziem dla sztuki feministycznej. Artystki, zwracając kamerę w swoją stronę, poszukiwały własnego, niezapośredniczonego przez męskie spojrzenie obrazu. Badania feministek wskazywały na charakter relacji zachodzących pomiędzy obrazem a kobiecością oraz na stosunki władzy panujące w systemie reprezentacji zdominowanym przez męskie spojrzenie.
